Osmanlı'da Ulaşım

OSMANLI’DA ULAŞIM / KARA- DENİZ- DEMİRYOLU

Ulaşımın idarî, askerî ve ticarî sahalar yanında haberleşme ve nakliyatta da büyük ehemmiyet taşıdığının farkında olan Osmanlılar kara, deniz ve demiryolu ulaşımından azami derecede faydalanabilmek için birçok proje üretmiş ve sırası geldikçe de bunları hayata geçirmiştir.

İşte bu manada ne tür gelişmeler yaşandığını ve ne tür uygulamalar yapıldığını gözler önüne sermek için, konularının uzmanı akademisyen ve araştırmacılar kendi sahaları ile ilgili makaleleri hazırlayarak üç bölümden meydana gelen Osmanlı’da Ulaşım adlı kitabı gün yüzüne çıkardılar.

Birinci bölümde; ‘Osmanlı’da Kara Ulaşımı’ ele alınarak 19. asır öncesindeki karayolları hakkında genel bir bilgi verildi. Ardından kara ulaşımında modern usullerin ve ulaşım vasıtalarının kullanılmaya başlamasına paralel olarak Osmanlı Devleti’ndeki uygulamalar aktarıldı. Anadolu’da bugün kullanılan yolların hemen hemen hepsinin son 150 yıl içinde yapılmış olması, nasıl bir miras devraldığımızı daha iyi göstermektedir.

İkinci bölümde ‘Osmanlı’da Deniz Ulaşımı’ incelenerek, Osmanlı devrinde gerek denizlerde, gerekse nehirlerde yapılan deniz ulaşımı üzerinde durulmuştur. Hatta bugün gündemde dahi olmayan nehir taşımacılığının Osmanlı devrinde nasıl uygulandığı da ele alınmıştır.

Üçüncü bölümde ‘Osmanlı’da Demiryolu Ulaşımı’ ana başlığı altında kara ulaşımının bir başka mühim unsuru olarak demiryolu sistemlerinden ve bu sahada meydana gelen gelişmelerden söz edilmiştir. Sultan Abdülmecid Han, saray duvarına tren resmi asıyor ve özel doktoruna, ‘ülkemde bu trenlerden bulunması en büyük arzumdur’ diyordu. Sultan Abdülaziz ise, demiryolu hattının saray bahçesinden geçmesi söz konusu olduğunda, ‘memleketime demiryolu yapılsın da isterse sırtımdan geçsin, razıyım’ diyerek demiryoluna verdiği ehemmiyeti gösteriyordu.

Osmanlı’nın asra damgasını vuran demiryolu yatırımları arasında Anadolu ve Bağdat Demiryolları, Rumeli Demiryolları, Hicaz Demiryolu gibi dev projeler de bulunmaktadır. Bugün gerek Anadolu’da gerekse Balkanlar ve Ortadoğu’da Osmanlı’nın inşa ettiği bu demiryolu hatları ve alt yapısı hâlen kullanılmaktadır.

Vahdettin Engin ve Osman Doğan’ın editörlüğünde hazırlanan ve sahasında mütehassıs akademisyenler tarafından kaleme alınan bu eser, on sekiz makaleden meydana gelmektedir. Osmanlı’da ulaşımın altı asır boyunca gösterdiği seyri tahlil eden çalışma,  araştırmacıların ve geçmişini merak edenlerin kütüphanelerinde bulundurması gereken mühim bir eser.