Yedikıta Dergisi (Haziran) - S.178

İslâm bilim tarihiyle ilgili bir eserde yazar; İslâm medeniyetinin en şaşaalı yüzyıllarında (9 ila 15. asırlar arası) gerçekleştirilen bilimsel faaliyetlerin yeteri kadar bilinmediğini, hatta Ernest Renan, Pierre Duhem gibi bazı Batılı yazarlar tarafından yerildiğini, bu bilimsel ve entelektüel çalışmaların en iyi ihtimalle Kadim Yunan ile Rönesans Avrupa’sının arasında basit bir vasıta ve taşıyıcı olarak görüldüğünü söyler ve ekler: “Bu sebeple, hem bir yetersizliği bertaraf etmek hem de tarihe dair bir haksızlığı düzeltmek için bu mütevazı eseri hazırladık…” İşin özeti tam olarak böyle. İslâm bilim tarihi yeteri kadar bilinmiyor, üstelik bilmediğimizi de bilmiyoruz. Hâlbuki “uzun bir zaman dilimine yayılmış özgün halka” olan İslâm bilimi; Çin, Hind, Mezopotamya, Mısır ve Yunan ekollerinden de istifadeyle kendine has mektebini kurmuştur. Astronomi sahası da bu mektebin en önemli şubelerindendir ve İslâm astronomisi, sadece “ibadet vakitlerinin tayini” maddesiyle sınırlı değildir. Bilakis daha geniş manada; gözlem (rasat) sonucu gök cisimlerinin tasviri ve hareketleri, trigonometri, yeni modellemeler, özel astronomik tablolar, astronomik aletlerin icadı ve imali, rasathanelerin inşası gibi bir dizi mühim faaliyeti bünyesinde barındırır.

Bu ayki kapak dosyamız, böylesine geniş bir sahanın önemli bir cüzüne dair: Rasathaneler. Sizlere, “deryadan katreler” kabilinden malumat aktarmaya çalışıyoruz. Hâlbuki dosyamızda ismi geçen her âlim, her şehir ve her bir astronomik alet, müstakil dosya olarak çalışılabilecek derinliğe sahip. İstifadeler diler, Kurban Bayramı’nızı tebrik ederiz.

Konu Başlıkları: Müslümanların Uzay Gözlem Üsleri Rasathaneler/Kayıhan Çağlar; İnfo/Matrakçı Nasuh; “Dinî Bilgileri Öğrenmeyen Çocuklar Çalıştırılmayacak!” Talım-i Sıbyan Fermanı/Dr. Selman Soydemir; Gurbette Bir Başkent Dimetoka/Tunahan Kanıcı; Güneş ve Ay Tutulmaları-Efsaneler ve Hakikatler/Ahmet Sarbay; Son Osmanlı Mescid-i Aksâ’yı İhya Etti/Yasin Odabaşı; Yıldız Kütüphanesi’nde Bir Kitap Kurdu Kitapçıbaşı Süleyman Hasbî Efendi/Ertuğrul Özbilen; Mabetten Müze Olur mu?/Dr. Ahmet Hamdi Bülbül; “Burası; İlim Meclisi, Garipler Yatağı, Misafirler Durağıdır!” Gazi Ahmed Paşa Külliyesi/Salih Çavdır; Çelebiler Dünyası/Ahmet Sarbay…